انجمن ملی گریس های روانکار (NLGI) ، گریس را این گونه تعریف کرده است: یک محصول نیمه مایع تا جامد است. از پراکنده کردن ماده غلیظ کننده در روغن پایه به دست می‌آید. در اکثر موارد به منظور ایجاد و تقویت بعضی از خواص، به آن مواد افزودنی می‌افزایند.
گریس
مشخصات و کیفیت آنها به نوع و مقدار ماده غلیظ کننده، مواد افزودنی، مشخصات روغن پایه و همچنین فرایند تولید آن بستگی دارد. ماده غلیظ کننده مهم ترین عامل پایداری در برابر آب، پایداری در دمای بالا و حفظ کیفیت در مدت زمان مصرف و هنگام انبارداری آنها است.
گریس ها مشابه روغن ها، برای به حداقل رساندن اصطکاک و سایش بین سطوح متحرک، کاربرد دارند. در مواردی که روانساز باید به عنوان مانعی برای جلوگیری از ورود ذرات خارجی عمل کند. یا موقعیت حرکت بین دو سطح به گونه ای است که به روانساز نیمه جامد نیاز است، باید از آنها استفاده شود. در مقایسه روغن های روانکار، مشخص می‌شود که هرکدام از این دو نوع روان کننده به لحاظ ساختار ویژه خود، کاربردهای خاصی دارند.
مهم ترین ویژگی آنها استفاده به عنوان روانکار مناسب در نقاط غیر قابل دسترس دستگاه های صنعتی است. از طرفی ماشین آلاتی که با گریس روانکاری می‌شوند، طراحی ساده تر داشته و درنتیجه به تعمیر و نگهدار کمتری نیاز دارند. همچنین از آنها می‌توان در آب بندی دستگاه ها استفاده کرد. آنها را بر اساس نوع روغن پایه (معدنی، سینتتیک، گیاهی) و نوع ماده غلیظ کننده (صابون های فلزی، پلیمرها و مواد معدنی)، دسته بندی می‌کنند.
مزایا و معایب روانکاری با گریس در مقایسه با روغن های روانساز
مزایای روانکاری با گریس در مقایسه با روغن های روانساز:
قابلیت ماندگاری در محل روانکاری
سهولت مصرف و کاهش دفعات روانکاری
کامل تر شدن آب بندی دستگاه ها، کاهش نشستی و چکه کردن روانکار
بهینه سازی چسبندگی روانکار به قطعات در شرایط دما و فشار بالا
سادگی طراحی سیستم های روانکاری
معایب روانکاری با گریس در مقایسه با روغن های روانساز:
خنک کنندگی کم
نفوذ نکردن به قطعات ریز و مجاری دستگاه ها
نیاز به نیروی کار (کارگر) بیشتر برای روانکاری
سختی بسته بندی و انبارداری
پاک نکردن آلودگی ها از سطوح قطعات متحرک
درجه بندی گریس ها
ازنظر قوام و سفتی، مانند روغن ها با درجاتی مشخص می شوند. این درجات به درجات NLGI یا نفوذپذیری معروف هستند و با اعدادی از سه صفر (000) تا (6) طبقه بندی می شوند. سفت ترین گریس ها با درجه NLGI6 و روان ترین آنها با درجه NLGI000 براساس آزمایش نفوذپذیری گریس کار کرده، مشخص می شوند.
درجه بندی بر مبنای قوام آنها از جانب انستیتوی ملی گریس های روانکار (آمریکا) (National Lubricating Grease Institute) انجام می شود. درجه بندی NLGI برمبنای آزمون نفوذپذیری مطابق با استانداردهای زیر است: (DIN 51818, ASTM D-217, ASTM D-2665) آورده شده است.
جدول درجه بندی گریس به روش NLGI
| درجه NLGI DIN51818 | کاربرد | ساختار (حالت فیزیکی) | نفوذ پس از کار ISO 2137 (0.1mm) | نحوه استفاده |
| 000 00 0 | روانکاری چرخ دنده ه | مایع تقریبا مایع | 475…445 430…400 385…355 | به کمک سیستم پمپ کننده مرکزی |
| 1 2 | روانکاری یاتاقان ها | خیلی نرم نرم | 340…310 295…265 | به کمک تلمبه گریس یا پمپ کننده مرکزی |
| 3 | روانکاری یاتاقان ها | متوسط | 250…220 | به کمک تلمبه گریس |
| 4 | آب بندی دستگاه ها | سفت | 205…175 | به کمک تلمبه گریس |
| 5 6 | آب بندی دستگاه ها | خیلی سفت | 160…130 115…85 | به صورت جامد |
طبقه بندی NLGI برای گریس های خودروهای سبک و سنگین
| گروه | نوع سرویس | کارایی |
| LA شاسی | دوره گریس کاری کمتر از 3200 و کاربرد در شرایط متوسط و سخت | ،پایداری اکسیداسیون و پایداری در برابر تنش محافظت در برابر خوردگی و سایش |
| LB شاسی | دوره گریس کاری طولانی بالاتر از کارکرد در شرایط متوسط 3200km تا سخت با بارهای زیاد، ارتعاش و تماس با آب | پایداری در برابر اکسیداسیون و تنش، محافظت در برابر خوردگی و سایش حتی تحت بارهای زیاد و در حضور آلودگی |
| GA یاتاقان چرخ | دوره گریس کاری متناوب متوسط و سخت در شرایط | دمای کارکرد 20- تا 70 درجه سانتی گراد |
| GB یاتاقان چرخ | کاربرد در شرایط متوسط مثل اتوبوس های سواری، کامیون ها در شهر | ،مقاومت در برابر اکسیداسیون و تبخیر، پایداری در برابر تنش محافظت در برابر خوردگی و سایش دمای کارکرد 40- تا 120 درجه سانتی گراد |
| GC یاتاقان چرخ | کاربرد در شرایط متوسط تا سخت مثل توقف و حرکت، یدک کشیدن و) سربالایی) | مقاومت در برابر اکسیداسیون و تبخیر، پایداری در برابر تنش محافظت در برابر خوردگی و سایش، دمای کاربرد 40- تا 120 درجه سانتی گراد |
این جدول، گریس های خودروها را در 5 گروه مختلف دسته بندی نموده است. دو گروه اول که با حرف L شروع می شوند مربوط به شاسی و سه گروه بعدی که با حرف G شروع می شوند، مربوط به یاتاقان چرخ هستند.
بخش های مختلف خودرو که به گریس کاری نیاز دارند
بخش های مختلف خودرو که به گریس کاری نیاز دارند عبارتند از:
- جلوبندی (سیستم تعلیق)
- سیبک ها
- یاتاقان های چرخ
- محورها
- چهارشاخ گاردان
شایان ذکر است که گریس باید طبق کتابچه راهنمای خودرو بر مبنای اطلاعات فنی تولید محصول و یا توصیه کارشناسان، انتخاب و مصرف شود. همچنین باید از اختلاط دو یا چند نوع گریس یا اختلاط محصولی مشابه از چند تولیدکننده مختلف، خودداری شود. انواع گریس های شرکت نفت بهران در ظروف 453 گرمی، 900 گرمی، 5/4، 15، 55 و 185 کیلوگرمی بسته بندی و به بازار عرضه می شوند.
روش نمونه گیری صحیح برای ارسال به آزمایشگاه
نمونه ای که جهت بررسی و آزمون ارسال می شود باید گویای شرایط واقعی سیال یا گریس در ماشین یا دستگاه در حال کار باشد. بنابراین نمونه گیری باید در زمان ثبات دستگاه انجام بگیرد. نمونه گیری قبل و بعد از اضافه نمودن و سرریز کردن روانکار صحیح نیست. نمونه گیری سیال از کلیه دستگاه ها و ماشین آلات باید از محلی قبل از فیلتر یا هر سیستمی که باعث جداسازی مواد آلوده کننده می شود، انجام پذیرد.
لوله یا مجرای عبور سیال باید قبل از نمونه گیری به کمک جریان سیال مورد آزمایش ، به طور کامل شستشو داده شود. از ظروف تمیز برچسب دار ، شامل موارد زیر استفاده شود:
- نوع نمونه
- تاریخ نمونه برداری
- ساعات کارکرد
- نوع دستگاه
- توضیحات خاص
- مشخصات کارگاه و نام شخص نمونه گیر
نمونه گیری باید از چند نقطه و از محل مناسب صورت پذیرد. در صورت مشخص بودن آزمون های درخواستی ، مقدار نمونه برای انجام آزمایش های مورد نیاز ، مطابق جدول صفحه بعد تهیه و ارسال شود. در غیر این صورت برای انجام آزمون های درخواستی ، حداقل یک لیتر سیال و یا یک کیلوگرم گریس نیاز است.
مقدار نمونه سیال یا گریس مورد نیاز آزمون های آزمایشگاهی
| نام آزمون | روش آزمون (ASTM) | حجم مورد نیاز (ml) |
| (Saybolt) رنگ | D-156 | 75 |
| رنگ (Lovibond)) | D-1500 | 55 |
| میزان اب Karl Fischer | D-6304 | 50 |
| دانسیته | D-1298 | 200 |
| دانسیته | D-4052 | 10 |
| گرانروي سینماتیک 40 و 10 | D-445 | 25 |
| عدد اسیدي | D-974 D-664 | 50 |
| عدد بازي (قلیائیت کل( | D-2896 | 10 |
| نقطه اشتعال و نقطه احتراق (CLEVELAND OPEN CUP) | D-92 | 100 |
| نقطه ریزش | D-97 | 55 |
| جداپذیری از اب | D-1401 | 50 |
| کف | D-892 | 400 |
| آنالیز عنصری (ICP) | D-5185 | 20 |
| درجه تمیزی | NAS 1638 | 100 |
| خوردگی مس | ISO 4406 | 100 |
| محافظت از زنگ زدگی | D-130 | 400 |
| فراریت روغن (Noack) | D-665 | 150 |
| آزمون پایداری اکسیداسیون RBOT | D-5800 | 100 |
| نقطه آنیلین | D-2272 | 20 |
| دی الکتریک | D-611 | 500 |
| باقیمانده کربن (CONRADSON) | IEC – 60156 | 20 |
| باقیمانده کربن (RAMSBOTTOM) | D-189 | 20 |
مقدار نمونه سیال یا گریس مورد نیاز آزمون های آزمایشگاهی
| نام آزمون | روش آزمون (ASTM) | حجم مورد نیاز (ml) |
| مقدار خاکستر | D-482 | 100 |
| مقدار خاکستر سولفاته | D-874 | 100 |
| مواد نامحلول در پنتان | D-893 | 15 |
| مواد نامحلول در تولوئن | D-893 | 15 |
| خوردگی در ظرف شیشه ای | D-1384 | 750 |
| ضریب شکست | D-1218 | 10 |
| وضعیت پایداری امولسیون | IP 263 | 50 |
| PH | D-1287 | |
| قلیاییت ذخیره | D-1121 | 80 |
| گرانروی دینامیک (BROOKFIELD) | D-2983 | 20 |
| گرانروی دینامیک (COLD CRANKING SIMULATOR) | D-5293 | 100 |
| پایداری برشی | D-6278 | 100 |
| نقطه ابری شدن | D-2500 | 1000 |
| خوردگی در اطاقک بخار | D-1748 | 55 |
| عدد صابونی | D-94 | 200 |
| تعیین نفوذپذیری | D-217 | 25 |
| نقطه قطره شدن | D-566 | 500 |
| جداپذیری روغن | D-1742 | 10 |
| قابلیت شستشو با آب | D-1264 | 150 |
| خوردگی مس | D-4048 | 50 |
منبع: شرکت نفت بهران
