در این مقاله قصد داریم شما را با مفاهیم فیلرگیری و شیم گیری بیشتر آشنا کنیم،چرا که با این کار عمر موتور خودرو و عمر قطعات افزایش می یابد.با ما همراه باشید.
اصطلاح بازی کردن در بسیاری از رشته ها و تخصص ها شنیده می شود و کاربرد دارد. یک ساختمان ضد زلزله به نوعی ساخته می شود که در بین قسمت های بزرگ و اصلی آن کمی فاصله داشته باشد تا در صورت وقوع زلزله و تکان های شدید، فشاری که قسمت های مختلف در حین حرکت به هم وارد می کنند، باعث پاشیدن ساختار و ساختمان نشود.
همین قضیه نیز در خودرو و برخی قسمت های موتور وجود دارد و با توجه به اینکه این بخش ها در حال تحمل تکان، فشار کاری، افزایش و کاهش حجم و… هستند، همیشه یک تلورانس و لقی در بین قطعات در نظر گرفته می شود.
یکی از این لقی ها که باید با کمک یک ساختار تنظیم شونده خودکار گرفته شود، فاصله بین اسبک ها و انگشتی ها با ساق سوپاپ است. در این مطلب با نگاهی ساده، به اهمیت این فاصله می پردازیم.
نگاهی به طرز کار و باز و بسته شدن سوپاپ ها
سوپاپ دروازه ورودی بنزین و هوا و خروج دود از موتور است. سوپاپ با فنری که در روی ساق خود دارد، بسته می شود ولی باز شدن آن به چه صورتی است؟ باز شدن سوپاپ ها بسته به نوع طراحی موتور، که باعث می شود تا میل بادامک یا میل سوپاپ در چه محلی قرار بگیرد، متفاوت خواهد بود.
میل بادامک
اما به طور کلی حرکت میل بادامک باید در نهایت منجر به باز شدن سوپاپ ها شود. حال این میل بادامک یا میل سوپاپ مستقیما به سر ساق سوپاپ نیرو وارد می کند و با فشار دادن آن به پایین باعث باز شدنش می شود و یا این میله با کمک میله هایی که به زیر اسبک ها می رسند و به یک طرف آن فشار وارد می کنند باعث باز شدن سوپاپ ها می شوند.
این میله های بلند و نازک را میله تایپت می گویند. یک طرف این میله ها روی بادامک های میل بادامک قرار می گیرد و یک طرف دیگر آن زیر انگشتی ها یا همان اسبک ها نیرو وارد می کند.
اما در هر حالتی باز هم یک لقی باید بین ساق سوپاپ و آخرین قطعه ای که به آن نیرو را وارد می کند باشد که اصطلاحا به آن فیلر گفته می شود.
سه نوع سیستم رایج در باز شدن سوپاپ ها که بسته به نوع طراحی پیشرانه استفاده می شوند. گاهی مواقع میل سوپاپ در بالای سرسیلندر قرار دارد و مستقیما به سوپاپ نیرو وارد کرده و آن را باز می کند.
بسته شدن سوپاپ توسط فنر قرار گرفته روی ساق آن انجام می شود. در یک حالت میل سوپاپ به طور مستقیم به ساق سوپاپ نیرو وارد نمی کند.
در این حالت که میل سوپاپ بالای سرسیلندر قرار دارد، به کمک یک واسطه که انگشتی یا اسبک نامیده می شود، نیروی خود را به سوپاپ می رساند.
اما در یک روش که میل سوپاپ در سرسیلندر نصب نیست، به کمک واسطه هایی کثل میل تایپت و استکان تایپت، و در نهایت به کمک انگشتی یا همان اسبک ها، سوپاپ را باز می کند.
دلیل وجود این لقی چیست؟
وجود لقی یا همان چیزی که مکانیک ها به آن بازی کردن قطعه می گویند یک امر عادی و البته حساب شده در بین قطعات متحرک خودرو است. برای مثال دو سر رینگی که بر روی پیستون درون سیلندر قرار دارد، هیچ وقت کاملا به هم نمی رسد و هم چنین این رینگ نیز باید در محل خود کمی بازی داشته باشد.
البته این فاصله ها بسیار کم است و برای تحمل فشار های ناشی از تکان های موتور و یا افزایش و کاهش حجم در اثر گرم و سرد شدن قطعات است. اگر قطعات کاملا در محل های خود به هم چفت شوند، این تغییرات حجمی باعث می شوند تا باهم جمع شده و در نهایت با خراب کردن یک قطعه، مثل یک جوش چرکی دهان باز کنند.
بین سوپاپ و آخرین عضوی که بالای آن قرار می گیرد نیز باید این لقی وجود داشته باشد که در اثر کارکرد موتور، سوپاپ همیشه در یک حالت آزاد قرار بگیرد تا باز و بسته شدن آن همیشه به طور کامل و صحیح صورت بگیرد.
چرا که باز و بسته شدن کامل سوپاپ، به معنی یک تنفس و دم و بازدم کامل است که اثر بسیار بالایی در کارکرد موتور و قدرت تولیدی آن خواهد داشت و عمر قطعات را بالا خواهد برد.
فیلرگیری و شیم گیری
اول از همه باید مفاهیم فیلر، فشار روغن و شیم آشنا شویم. شیم به قرص های فلزی کوچکی گفته می شود که ضخامت آن ها با استفاده از کولیس توسط تراشکار و مکانیک سنجیده می شود تا تا در روی ساق سوپاپ و زیر استکانی قرار بگیرد.
گاهی اوقات گفته می شود که این پیشرانه فیلر اتومات است و با فشار روغن فیلر می شود. در این پیشرانه ها، روغن با قرار گفتن در بین استکانی و تایپیت ها و یا استکانی و انگشتی ها باعث پر شدن این فاصله به میزان مشخصی می شود.
ضخامت لایه روغن چون می تواند بسته به نیاز باشد، برای همین همیشه این فاصله به بهترین شکل پر می شود و به همین خاطر به آن فیلر اتومات می گویند.
اما گاهی مواقع که این لقی زیاد می شود باز هم لازم است تا با استفاده از بالای انگشتی ها و یا شیم گیری به یک بازه مناسب برسیم.
فیلر نیز به فاصله انگشتی ها و اسبک ها با محلی که به آن نیرو وارد می کنند، گفته می شود. این فاصله یا با انتخاب شیم های مناسب باید به حد استانداردی که کمپانی سازنده گفته است، برسد و این انتخاب و تنظیم در حالت سرد یا گرم انجام می شود و با استفاده از آچار فیلر گیری این کار توسط مکانیک صورت می پذیرد.
آچار فیلرگیری
برای این کار پیچ بالای انگشتی ها باز می شود و تا وقتی که آچار فیلر به راحتی در زیر انگشتی قرار بگیرد و خارج شود، سفت می شود. شیم گیری اما معمولا توسط تراشکار انجام می شود و این فاصله با یک قرص فلزی دقیق گرفته می شود.
