مروری بر انواع پیشرانه ها از نظر آرایش سیلندری

پیشرانه ها، انواع مختلفی دارند و هر کدام دارای معایب و محاسن مخصوص به خود هستند البته امروزه بیشتر به بحث جاگذاری و کاهش اندازه های موتور ها دقت می شود که باعث شده است تا موتور های 6 سیلندر خطی بنزینی از رده خارج شوند و این در حالی است که همین آرایش موتوری برای دیزل های سنگین یک آرایش کاملا مدرن و جا افتاده است.

موتور ها انواع گوناگونی از نظر آرایش سیلندر ها و چگونگی قرار گرفتن آن ها دارند که دراین مطلب به مرور کوتاهی از انواع آن ها می پردازیم و از نمونه های خاص و کم کاربرد آن ها چشم پوشی می کنیم.

پیشرانه های خطی و ساده

در موتور ها خطی که به آن ها inline و straight گفته می شود، پیستون ها در کنار هم و در یک ردیف قرار دارند. این آرایش رایج ترین نمونه در بین انواع آرایش موتوری است که امروزه همه انواع 4 سیلندر از این نمونه هستند.

در گذشته موتور ها 6 سیلندر امریکایی نیز از نوع خطی بودند. نمونه ای خاص از موتور های خطی که گاهی در دسته خورجینی ها نیز طبقه بندی می شوند، مدل های VR هستند که سیلندر ها روبروی هم اما در یک بلوک قرار دارند.

موتور های خطی از 2 تا 5 سیلندر می توانند داشته باشند و در گذشته جدا از نمونه های 6 سیلندر، مدل های 7 سیلندر نیز در بین آن ها وجود داشت. نام گذاری این پیشرانه ها با حرف I است که برای مثال می توان به I4 و I6 اشاره کرد.

 موتور های خطی رایج ترین نمونه از موتور های درون سوز هستند که سیلندر ها در یک ردیف و در امتداد هم قرار گرفته اند.

پیشرانه های خورجینی وی شکل 

پیشرانه های خورجینی از گذشته وجود داشتند اما امروزه چون بحث جاسازی موتور ها در یک فضای کمتر و کاهش وزن آن ها مطرح است، کاربرد بسیار زیادی پیدا کرده اند.

در این نوع موتور، سیلندر ها در دو بلوک جدا از هم و روبروی هم قرار دارند که در پایین این دو بلوک به هم پیوسته شده اند. زاویه دو بلوک اهمیت داشته و در طراحی و استفاده موتور کارایی دارد و هر چند که در گذشته نمونه های مختلفی وجود داشته است اما امروزه این زاویه 45، 60، 90 و یا 135 درجه است که نمونه های 45 و 90 درجه کاربرد بیشتری دارند.

خورجینی شدن موتور، باعث کاهش طول آن می شود و وزن کلی موتور کاهش می یابد. می توان گفت این موتور ها دارای لرزش کمتر و کارکرد نرم تری نسبت به نمونه های خطی هستند و این در حالی است که کمی پیچیدگی بیشتری دارند.

امروزه در نمونه های دیزلی حتی مدل های V24 یعنی یک موتور خروجینی با 24 سیلندر نیز وجود دارد که برای نیروگاه ها، کشتی ها و خودرو های غول پیکر راهسازی استفاده می شوند.

 در موتور های خورجینی، سیلندر ها با یک زاویه مشخص در دو بلوک قرار دارند که در پایین به هم متصل شده اند.

پیشرانه های W شکل 

اوج معروف شدن این موتور ها با معرفی بوگاتی ویرون بود. موتور های W شکل یعنی ابعاد کوچک تر با وجود تعداد سیلندر های بالا. هر چند که نمونه های قدیمی تر پیشرانه های W شکل، به صورت سه ردیف جدا از سیلندر ها بودند که در پایین به هم اتصال داشتند، اما امروزه نمونه های مدرن آن ها که در محصولات گروه فولکس واگن استفاده می شوند، به صورت دو موتور VR است که در پایین به هم اتصال دارند. برای مثال موتور بوگاتی ویرون که نمونه ای W16 است، از دو موتور VR8 ساخته شده است که حاصل از ترکیب 4 ردیف سیلندر 4 تایی است.

 بلوک سیلندر بوگاتی ویرون که در هر طرف دو ردیف 4 تایی در یک بلوک قرار گرفته اند.

موتور W12 که در محصولات آئودی استفاده می شود و یک موتور با 4 ردیف سیلندر 3 تایی است.

پیشرانه های باکسر 

پیشرانه های باکسر یا Flat که به تخت نیز معروف شدند، از ساخته های مهندس کارل بنز هستند. در این پیشرانه ، سیلندر ها روبروی هم و با زاویه 180 درجه نسبت به هم قرار دارند و چون شبیه به مشت های یک بوکسور به طرفین و عقب و جلو می روند، باکسر نام دارند.

فولکس بیتل بهترین و شناخته شده ترین خودرو است که از این پیشرانه استفاده می کرد و امروزه نیز برخی از محصولات پورشه دارای این نوع پیشرانه هستند. نام گذاری پیشرانه های فلت با حرف F است که مثلا  F4 به معنی یک موتور تخت 4 سیلندر است.

 یک پیشرانه باکسر که در آن پیستون ها به چپ و راست می روند و سیلندر ها باهم زاویه 180 درجه دارند.