نگاهی کوتاه به عملکرد پلوس خلاص کن در خودروهای SUV

حتماً دیده‌اید که رانندگان خودروهای شاسی بلند و 4×4 های تخصصی قبل از رسیدن به مسیرهای صعب العبور از خودروی خود پیاده شده و اهرمی را که در وسط چرخ‌های جلو قرار دارد را می‌چرخانند و سپس حرکت می‌کنند.
در خودروهای SUV معمولاً نیرو به محور عقب منتقل می‌شود. برای یک خودروی آفرودی چرخیدن یک محور بی معنا است، اما با درگیر کردن دنده کمک و پلوس خلاص کن که در این گفتار قصد بررسی آن را داریم می‌توانید با SUV خود در بیرون از جاده با دو محور متحرک، تمامی ارتفاعات و در  شهر با یک محور متحرک، زمین مسطح را تصرف کنید.

با برداشتن خار، چرخ دنده اصلی را بر می‌داریم و چرخ دنده پلوس را قرار می‌دهیم.

معرفی پلوس خلاص کن

نیروی تولید شده توسط پیشرانه خودرو به جعبه انتقال سرعت منتقل می‌شود، سپس میل گاردان این نیرو را به دیفرانسیل منتقل می‌کند که دیفرانسیل وظیفه تنظیم دور چرخ‌ها به صورت مناسب در خودروهای 4×4 را دارد.
اما برای این که نیروی وارد شده به دیفرانسیل موجب چرخش چرخ‌های جلو شود میله‌ای از سمت راست و چپ دیفرانسیل خارج شده و به چرخ‌ها متصل می‌شود که پلوس نام دارد.
در خودروهای دو دیفرانسیل از نوع 4wd که اکثر نمونه‌های قدیمی را شامل می‌شود، در حالت عادی فقط نیرو به چرخ‌های محور عقب منتقل می‌شود که در نهایت موجب گردش چرخ‌های محور جلو می‌شود، همین امر باعث به گردش درآمدن پلوس ها، پینیون، کرانویل، چهار شاخ‌ها و گاردان می‌شود که گردش همه این عوامل موجب افزایش استهلاک بیش از اندازه قطعات هوزینگ دیفرانسیل و پلوس ها می‌شود و اینجاست که پولوس خلاص کن وارد می‌شود!
پلوس خلاص کن را می‌توان اهرمی نامید که در وسط چرخ‌های جلو قرار دارد و دارای دو وضعیت Free و Lock است.
زمانی که احتیاجی به استفاده از محور جلو و یا به عبارتی دنده کمک نیست، این اهرم باید در حالت Free قرار گیرد و زمانی که به انتقال نیرو به محور جلو و یا اصطلاحاً 4×4 شدن نیاز مبرمی باشد، باید این اهرم را در وضعیت Lock قرار داد.

عملکرد پلوس خلاص کن

پلوس خلاص کن دارای یک چرخ دنده بزرگ است که این چرخ دنده جایگزین چرخ دنده دائمی موجود در محور می‌شود. هم چنین پلوس خلاص کن با حالت پیچشی که دارد، در زمان چرخاندن آن، این چرخ دنده را به جلو حرکت می‌دهد. حرکت رو به جلوی چرخ دنده باعث می‌شود تا در مکانی که چرخ دنده دائمی لازم بود قرار داشته باشد، قرار بگیرد و نیرو را منتقل نماید. با بردن پلوس خلاص کن روی حالت Free یا آزاد، چرخ دنده به عقب بر می‌گردد و چرخش تایر به پلوس ها منتقل نمی‌شود.

مزایا و معایب

پلوس خلاص کن همان طور که گفتیم از استهلاک بالای قطعات دیفرانسیل خودرو جلو می‌گیری می‌کند و از آن جایی که باعث آزاد شدن محور جلو می‌گردد، در کنترل خودرو و میزان فرمان پذیری آن تأثیر به سزایی دارد.
اگر این قطعه حیاتی نبود با وارد آمدن دائمی نیرو به محور جلو مصرف سوخت نیز افزایش پیدا می‌کرد و رانندگی در شهر و مسیرهای عادی کمی سخت می‌شد. البته این عیب در خودروهای Full Time 4WD و هم چنین نمونه‌های AWD رفع شده است و سیستم دائم چهار چرخ بودن آن به یک حسن در افزایش هندلینگ تبدیل شده است.

اما این قطعه حیاتی نکات منفی هم دارد. چون این قطعه در وسط کاسه چرخ جلو قرار دارد، برای 4×4 شدن خودرو باید راننده از خودرو پیدا شده و با چرخاندن اهرم پلوس خلاص کن به روی Lock آن را در گیر کند، در صورتی که تمامی چرخ در گل یا برف فرو رفته باشد این عمل بسیار دشوار است. البته بسیاری از خودروها مثل خودروهای آفرودی آمریکایی از جمله خانواده جیپ آهو و… با وجود دائم چهار چرخ نبودن، اما باز هم پلوس خلاص کن به صورت فابریک روی محور جلو قرار ندارد و درگیری محور جلو فقط از داخل انجام می‌شود که باز هم برای کاهش استهلاک، روی محور آن‌ها پلوس خلاص کن نصب می‌شود.

ذکر چند نکته:

1. باید توجه داشته باشید که هر دو چرخ محور جلو در یک وضعیت Free یا Lock قرار بگیرد چون در غیر این صورت درگیری محور جلو عملاً بی فایده و بدون کاربرد است.
2. خودروهای چهار چرخ متحرک یا اصطلاحاً AWD به عبارتی از سه دیفرانسیل بهره می‌برند و نیرو دائماً به هر چهار چرخ خودرو منتقل می‌شود با این تفاوت که این نیرو به صورت الکترونیکی کنترل می‌شود و به هر چرخی بیشتر می رسدکه نیروی Traction بیشتری داشته باشد. به زبان ساده‌تر انتقال الکترونیکی تقسیم نیرو، تصمیم می‌گیرد که کدام چرخ نیروی بیشتری لازم دارد تا به آن نیروی بیشتری برساند. در خودروهای AWD اکثراً توازن نیرو ممکن است بین هیچ کدام از 4 چرخ یکسان نباشد ولی در خودروهای 4WD با قرار دادن اهرم پلوس خلاص کن در حالت Lock به هر چهار چرخ نیروی یکسانی می‌رسد.
3. خودروهای 4×4 امروزی دیگر از پلوس خلاص کن بهره نمی‌برند. در این خودروها با قرار دادن وضعیت دنده کمک و در گیر کردن محور جلو به صورت اتوماتیک پلوس ها در گیر می‌شود و در صورت خلاص کردن دنده کمک پلوس های جلو در وضعیت خلاص قرار می‌گیرند.