الاکلنگی زیر ماشین! نگاهی به سیستم تعلیق در خودرو ها

یکی از مهم ترین عوامل در موفقیت و یا شکست یک خودرو، سیستم تعلیق آن است. امروزه که فاکتور اسپرتی و فرمان پذیری بیش از گذشته در انتخاب خودرو ها اهمیت پیدا کرده است، تکنولوژی سیستم تعلیق و زیربندی خودرو ها به یک علم تبدیل شده است.

هر ساله مبالغ زیادی در راه پیدا کردن راه کار های بهتر و پیشرفته تر برای رسیدن به یک تعادل در هندلینگ و خوش فرمانی بالاتر و آسایش سرنشینان هزینه می شود. سیستم های تعلیق با همه شاخه ها و انواع مختلفش از سه نوع خاص تبعیت می کند.

یعنی در واقع تمام نمونه های سسیتم های تعلیق هیدرولیکی، فنر شمش، پنوماتیکی، الکتریکی و …

به طور کلی زیر شاخه این سه نوع خاص از سیستم تعلیق هستند.

الف – فنر ها از مهم ترین اجزاء سیستم تعلیق:

فنر ها به چند دسته تقسیم می شوند.

وظیفه فنر ها با انعطاف و نرمی خاصی که دارند، ضربات وارده از سوی جاده را دفع می کنند. اما مهم ترین وظیفه آن ها این است که وزن اتاق و دیگر اجزای خودرو را تحمل کنند. در واقع فنر ها ارتعاشات و تکان های شدید و نیرو های بزرگ وارده از مسیر را تحمل می کنند و در نرمی خودرو نقش کمتری نسبت به کمک فنر ها دارند. فنر ها به چند دسته تقسیم می شوند.

فنر مارپیچ

فنر مارپیچ که اصطلاحا فنر لول نامیده می شود. این فنر ها که به شکل یک استوانه فنری هستند، امروزه در خودرو ها بسیار فراوان تر نسبت به گذشته دیده می شود. از مهم ترین دلایل محبوبیت آن ها حفظ بهتر تعادل خصوصا در خودروهای شاسی بلند است.

• سیبک ها نوعی از فنر های پیچشی هستند.

ضمن این که دارای خرابی کمی می باشند. نیاز به تعمیر و نگهداری و مراقبت ندارند. اما به مرور زمان بر اثر ساختارشان و فشار های وارد شده، دچار خستگی می شوند و دامنه تحمل نیروهای آن ها کم می شود. هم چنین احتمال شکستن این فنر ها کم است.

فنر تخت

نوع دیگر فنر ها به نام فنر تخت یا اصطلاحا شمش شناخته می شود که در وانت بار ها، کامیون ها و حتی سواری های قدیمی نظیر پیکان دیده می شود. این فنر ها که به شکل چند لایه کاربرد بیشتری دارند، عمدتا از جنس فولاد یا مواد کامپوزیتی ساخته می شوند.

این فنر ها را در طول خودرو و برای هر چرخ به شکل جداگانه به کار می برند و در موارد بسیار کم و محدود به صورت X شکل برای دو چرخ استفاده می شوند.

فنر لول در خودرو های سواری کاربرد فراوانی دارند.

شاه فنر

معمولا به بزرگترین فنر که درست در زیر یا روی توپی و محور چرخ است، شاه فنر و فنر بعدی آن را وزیر می نامند که وجود وزیر در خودرو هایی که بار زیادتری باید تحمل کنند، به جهت جلوگیری از شکستن سر شاه فنر، بسیار لازم و ضروری است. این فنر ها با یک پیچ در وسط آن ها به هم متصل می شوند که به نام سنتر بولت نامیده شده است که اشتباها و به شکل رایج به آن سندل برد می گویند.

در زیر آن نیز یک میله خمیده U شکل به نام کُرپی، وظیفه نگه داشتن فنر به میله را عهده دار است. یک سر این فنر ها برای اینکه بازی کنند و با خم شدن، به جذب نیرو بپردازند، باز است و سر دیگر آن بسته می باشد. از مهم ترین محاسن آن نحمل بالای آن برای جذب نیرو است که کارایی آن را در کامیون ها زیاد کرده است.

اما از معایبش می توان به احتمال خم شدن و شکستن زیاد، سر و صدا ناشی از لغزش فنر ها روی هم که البته با قرار دادن لایه های پلاستیکی بین آن ها رفع می شود و دامنه بازی کم نام برد.

فنر میله پیچشی از اجزای سیستم تعلیق

نوع دیگر فنر ها، میله پیچشی هستند که نمونه آن ها را در دو سر سیبک خودرو ها می توان دید. این فنر ها در یک سر خود دارای آزادی برای چرخش هستند و در واقع با چرخیدن حول محور خود، نیوری وارده را به شکل پیچیدن از بین می برند. نوع دیگر فنر ها نمونه های توپی استوانه ای از لاستیک های فشرده و توپر هستند که شبیه به تایرهای ابتدایی عمل می کنند.

در واقع این فنر ها که دارای قدرت تحمل کمی هستند، از قابلیت الاستیک خود برای جذب ضربه بهره می گیرند. این نوع فنر ها را می توان در بین شاسی و اتاق خودرو های وانت و SUV های قدیمی تر دید.

فنر های پیچشی با چرخیدن حول محور خود، به جذب ضربه و نیرو می پردازند.

ب- تایر ها :

لاستیک ها نیز یکی از اجزای سیستم تعلیق به شمار می آیند. تایر ها با جذب نیروهای وارده از سطح مسیر، کمک زیادی به آسایش و راحتی سرنشینان می کنند. ضمن اینکه هندلینگ خودرو نیز به شکل بسیار محسوسی به کیفیت آن ها وابسته است.

تایر ها هر چه دارای دیواره یا اصطلاحا فاق بلندتری باشند، سواری نرم تری به ارمغان می آورند اما از هندلینگ خودرو به واسطه خمیدن رینگ بر روی دیواره، می کاهند و بر عکس همین قضیه نیز صادق است.

پ – کمک فنر ها :

کمک فنر ها در واقع اجزایی از سیستم تعلیق هستند که به فنر ها کمک می کنند تا با جذب آهسته و کم کم نیرو، هم هندلینگ را افزایش دهند و هم به کیفیت سواری بیفزایند. کمک فنر ها هم چنین اجازه نمی دهند تا نیرویی که توسط فنر ها جذب شده است، به یک باره آزاد شده و پایداری اتاق و خودرو را تحت الشعاع قرار دهد.

کمک فنر ها به کمک یک سیال که عموما روغن است و در نمونه های جدید تر هوای فشرده ویا ترکیبی از آن هاست، باعث می شود تا هنگام فشرده شدن، با شکل آهسته تر از فنر عمل کنند. ضمن اینکه نمونه های پنوماتیکی، الکتریکی، هیدروالکتریکی و هیدرو پنوماتیکی را نیز می توان در زمره انواع دیگر کمک فنر ها جای داد.

ت- اتصالات :

قطعات مختلفی که در سیستم تعلیق به کار رفته اند به کمک اتصالات عمومی و هم چنین اتصالات تخصصی به هم مرتبط می شوند که بسته به نوع سیستم تعلیق و چگونگی طراحی آن، این قطعات انواع مختلفی دارند که در هر سیستم تعلیق به کار می روند. از این جمله قطعات و اتصالات می توان به سگدست، سیبک، طبق، کرپی ها و قطعات U شکل و… نام برد.

ث – میله ها و اتصالات اضافه :

در هر فنربندی ممکن است اتصالات و میله های ضافه ای نیز وجود داشته باشد که به منظور افزایش پایداری و بالابردن هندلینگ از آن ها استفاده شود. از این نوع سیستم ها می توان به استرس بار عقب و جلو، پنهارد، میل موجگیر عقب و جلو و… نام برد.