عدد اکتان به چه معنی است؟

عددی که امروزه بسیار در مورد آن بحث میشود، عدد اکتان است. این عدد به نوع بنزین مربوط میشود و در کارکرد موتور اثر مهمی دارد. یکی از مراحل سیکل کاری موتور، سیکل تراکم است که در آن مخلوط بنزین و هوای وارد شده به موتور تحت فشار پیستونها متراکم میشود. این تراکم باعث بالا رفتن شدید دمای این مخلوط میشود به نحوی که با کوچکترین جرقه شمع، منفجر خواهد شد.
اگر تا به حال به اسم پدیده Knock یا ضربه برخورد کرده باشید، باید بدانید که این حالت در زمانی اتفاق میافتد که مخلوط سوخت و هوا به خاطر متراکم شدن شدید، قبل از زمان مناسب و قبل از رسیدن پیستون به نقطه مرگ بالا، منفجر میشود که در نتیجه پیستون در حالی که رو به بالا در حرکت است، به سمت پایین فشار داده میشود و صدای بدی ایجاد میکند. هر چه اکتان بنزین بالاتر باشد، بیشتر میتواند متراکم شود بدون اینکه خود به خود منفجر شود.
در موتورهای جدیدتر، ضریب تراکم بالاست. به این معنی که پیستون هوای داخل سیلندر را به میزان بیشتری نسبت به حجم کلی سیلندر متراکم میکند. در صورت استفاده از بنزین با اکتان پایین، ممکن است در نتیجه این تراکم، مخلوط سوخت زودتر از موعد منفجر شود. پس باید اکتان بنزین بالا باشد تا تحمل این تراکم شدید را داشته باشد. بنزین معمولی، اکتانی برابر با 87 دارد. بنزینهای سوپر در حدود 94 تا 98 درصد اکتان دارند. در کشورهای پیشرفتهتر در جایگاههای سوخت، چندین سوخت با اکتانهای مختلف عرضه میشود تا هر شخص بنا به نوع و سفارش سازنده خودرو، بنزین مناسب با خودرو خود را بزند و از پرداخت پول بیشتر برای اکتان بالاتر در خودرویی که نیاز ندارد، خودداری شود.
در گذشته برای بالا بردن عدد اکتان بنزین، به آن ماده تترا اتیل سرب اضافه میشد. این ماده و اثر آن در طول جنگ اول جهانی کشف شده بود. بعدها که اثر نامطلوب سرب روی انسانها کشف شد، بنزین بدون سرب جای بنزین معمولی را گرفت