با انواع بیمه خودرو و کاربردهای آن آشنا شوید

یکی از نقاط عطف زندگی جوامع انسانی بی شک ظهور خودرو بوده ‌است. از قرن نوزدهم به بعد، ابتدا حضور اتومبیل در اجتماع و سپس تنوع این وسایل نقلیه، زندگی عموم مردم را به شدت تحت تاثیر قرار داده و به گونه‌ای آن را به خود پیوند زده است. امروزه رفع بسیاری از نیازهای جوامع بشری تنها با حضور اتومبیل‌ها میسر است و در بسیاری از شرایط نیز حضور آن‌ها، در سرعت بخشیدن به رفع انواع نیازهای مردم در عرصه‌های مختلف از جمله صنعت، کشاورزی، روابط بین‌المللی و غیره، بسیار کارآمد است. ظهور این تکنولوژی و فراگیرشدن استفاده از آن علی‌رغم فواید بی‌شمار، باعث بروز خطرات فراوانی هم شده ‌است. بروز حوادث و تصادفات رانندگی هر روزه خسارات جانی و مالی بسیاری را به انسان‌ها زده، که جبران این خسارات برای تمامی افراد، چه فرد خسارت زده و چه فرد خسارت دیده، در برقراری نظم و آرامش فردی و عمومی بسیار حیاتی است که بیمه در آن نقش مهمی برعهده دارد.

ظهور بیمه نیز به جهت همین امر بوده است. شرکت‌های بیمه برای جبران انواع خسارات، علی‌الخصوص خسارات ناشی از حوادث رانندگی، طر‌ح‌های مختلفی را ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها هم خود وسیله نقلیه و هم شخص ثالث ضرر دیده را متناسب با درخواست بیمه‌شونده، بیمه می‌کنند.

در حوادث رانندگی طبیعتا فرد زیان‌دیده نیاز به پرداخت خسارات وارده دارد؛ ولی اینکه آیا وی مقصر بوده است یا نه، تعیین‌کننده این است که آیا حق بیمه می‌تواند به وی پرداخت شود یا خیر. در حالت کلی به هنگام بروز حوادث رانندگی سه حالت مختلف ممکن است رخ دهد:

• راننده مقصر بوده و فرد زیان‌دیده (چه از نظر جانی و چه از نظر مالی) بی‌تقصیر است.
• فرد زیان‌دیده (چه از نظر جانی و چه از نظر مالی) مقصر بوده و راننده بی‌تقصیر است.
• راننده و فرد زیان‌دیده هر دو در بروز حادثه مقصرند.

پس از بروز حادثه، در صورت عدم توافق بین فرد خسارت دیده و فرد مقصر حادثه، تشخیص اینکه کدام‌یک از شرایط ذکر شده در بالا رخ داده ‌است، به عهده مقامات صلاحیت‌دار راهنمایی و رانندگی بوده و نتیجه‌گیری از حادثه بر عهده محاکم صالحه است. ذکر این نکته مهم است که در صورت بروز خسارات سنگین، شرکت‌های بیمه در صورتی آن را تسویه می‌کنند که گزارش مقامات انتظامی از حادثه در دست باشد.

در ایران شرکت‌های بیمه پوشش‌های متفاوتی را در زمینه بیمه اتومبیل ارائه می‌دهند. این پوشش‌ها به طور خلاصه عبارتند از:

• بیمه بدنه اتومبیل؛
• بیمه شخص ثالث (بیمه اجباری مدني‌ دارندگان‌ وسايل‌ نقليه‌ موتوري‌ در مقابل‌ اشخاص‌ثالث)؛
• بیمه حوادث راننده؛
• بيمه‌ مازاد مسئوليت‌ مدني‌ دارندگان‌ وسايل‌ نقليه‌ موتوري‌ زميني‌ در مقابل‌ اشخاص‌ ثالث‌ (تا حد ديه).

در ادامه به توضیح هر یک از پوشش‌های بیمه‌ای از جمله خطراتی که طی آن بیمه‌گر متعهد به پرداخت خسارات بوده و یا خطراتی که خارج از تعهد بیمه‌گر است، می‌پردازیم. لازم به ذکر است؛ خطرات خارج از تعهد بیمه‌گر خطراتی هستند که در صورتی که توسط مراجع ذی‌صلاح به عنوان منشا بروز حادثه تشخیص داده ‌شوند، شرکت بیمه‌کننده موظف به پرداخت حق بیمه به فرد خسارت دیده نیست؛ مگر این که برخلاف آن در توافق‌نامه بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار ذکر شده باشد.

بیمه بدنه اتومبیل

دارنده و یا مالک وسیله نقلیه طی این بیمه‌نامه وسیله‌ نقلیه خود را در برابر حوادث بیمه کرده و بیمه‌گر متعهد می‌گردد که در صورت بروز حادثه، خسارات احتمالی وارده به اتومبیل بیمه ‌شده را جبران کند.

1-شرایطی که تحت پوشش بیمه اتومبیل قرار می‌گیرند:

• خسارت ناشی از برخورد دو اتومبیل، برخورد اتومبیل با هر گونه جسم ثابت یا متحرک و واژگونی یا سقوط اتومبیل؛
• سرقت اتومبیل؛
• حوادثی که منجر به آتش گرفتن خودرو می‌شوند؛ همچون آتش‌سوزی، صاعقه و انفجار وسیله نقلیه؛
• خسارات وارده بر لوازم یدکی اصلی اتومبیل، که مطابق با کاتالوگ شرکت خودروسازی به دارنده آن تحویل داده شده‌است؛
• پرداخت هزینه‌های کلیه خساراتی که به منظور نجات دادن خودروی تحت پوشش بیمه و حمل و نقل آن به تعمیرگاه یا محل امن، به فرد کمک کننده وارد شده باشد، در صورت معقول و منطقی بودن این خسارات؛
• خساراتی که به خودروی تحت پوشش بیمه به هنگام حمل و نقل آن با انواع وسایل نقلیه از جمله جرثقیل، خطوط آهن، هواپیما و غیره وارد بیاید.

2- خطراتی که تحت پوشش بیمه اتومبیل قرار نمی‌گیرند:

• خسارات ناشی از فرسودگی، کهنگی و اسقاط اتومبیل، همچنین اهمال مالک خودرو در حفظ و نگه‌داری از اتومبیل خود؛
• خسارات وارد به لاستیک‌ها، بجز هنگام آتش‌سوزی. در هنگام آتش‌سوزی بیمه‌گر تا 50 درصد قیمت لاستیک را به عنوان خسارت به فرد بیمه‌شونده پرداخت می‌کند؛
• در صورتی که بدلیل عدم استفاده از زمانی که دچار حادثه شده تا زمانی مجددا مورد استفاده قرار می‌گیرد، خسارتی به وسیله نقلیه وارد گردد، این خسارت تحت پوشش بیمه بدنه خودرو قرار نمی‌گیرد؛
• در صورتی که پس از بروز حادثه، ارزش اتومبیل تحت پوشش بیمه بدنه پایین آمده و بدین صورت مالک آن دچار ضرر گردد، به این ضرر وارده بیمه تعلق نمی‌گیرد؛
• خسارات ناشی از جنگ، شورش و انقلاب، انفجارهای هسته‌ای و اشعه یون‌زا؛
• خسارات ناشی از حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل و آتشفشان؛
• خساراتی که فرد بیمه‌گذار به عمد بر اتومبیل بیمه‌شده وارد کند؛
• حوادثی که بدلیل مستی و یا استفاده فرد راننده از مواد مخدر، رخ دهد؛
• خسارات وارد بر اتومبیل در اثر آزمایش سرعت.

بیمه شخص ثالث

طبق قانون و مقررات هر جامعه‌ای، افراد در صورت وارد آوردن خسارت جانی و یا مالی به دیگران، چه به عمد و چه به صورت اتفاقی و غیر عمد، بایستی این خسارات را جبران کنند. از این رو این بیمه در زمان جبران خسارات وارده به شخص ثالث، مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که بیمه شخص ثالت تنها خسارات مالی و جانی وارد به اشخاص ثالث را جبران می‌کند، شناختن افرادی که در قبال بیمه‌گذار، شخص ثالث محسوب نمی‎گردند، ضروری محسوب می‌شود. در زیر به این دسته از افراد اشاره شده‌ است:

1. بیمه‌گذار؛
2. کارکنان فرد بیمه‌گذار که باعث بروز حادثه شده‌اند؛
3. پدر، مادر، همسر، اولاد و اجداد تحت تکفل بیمه‌گذار؛
4. راننده‌ای که مقصر اصلی حادثه باشد؛

خطراتی که تحت پوشش بیمه شخص ثالث قرار نمی‌گیرند:

• خسارت‌های ناشی از خطرات اجتماعی یعنی جنگ، شورش، اعتصاب و … ؛
• خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی که انسان در رخداد آن نقشی ندارد، مانند زلزله، سیل، طوفان، آتشفشان و صاعقه؛
• خسارات ناشی از اشعه‌های رادیواکتیویته و اشعه یون‌زا؛
• خساراتی که به محموله و بار وسیله نقلیه بیمه شده وارد بیاید؛
• خسارات‌ ناشي‌ از نقض قوانین و در پی آن محکومیت جزایی و پرداخت‌ جرايم؛
• خساراتی که از طرف رانندگان فاقد گواهینامه معتبر به اتومبیل وارد می‌شود؛
• خساراتی که به خود فرد بیمه‌گذار و وسائل نقلیه تحت مالکیت وی، وارد می‌شود.

بیمه حوادث راننده

در هر حادثه رانندگی عموما احتمال بروز دو دسته خسارت وجود دارد. خسارت به شخص ثالث که مقصر بر حسب قانون ملزم است خساراتی که در زمان تصادفات یا انواع حوادث رانندگی بر شخص ثالث وارد می‌شود و همچنین خسارت وارد به راننده مقصر و سرنشینان آن را جبران کند. بیمه‌نامه شخص ثالث و مازاد ثالث، خسارات وارده بر شخص ثالث را پوشش می‌دهند. دسته دوم خسارت خود شامل خسارات مالی و خسارات جراحت و فوت است. خسارات مالی وارد بر فرد مقصر توسط بیمه‌نامه بدنه اتومبیل جبران می‌گردد. اگر سرنشینان خودرو بیمه‌ باشند (چه از طریق بیمه‌نامه حوادث راننده و چه از طریق بیمه‌نامه دیه)، شرکت بیمه‌کننده موظف به پرداخت خسارات جراحت یا فوت به آن‌هاست. در حالت کلی بیمه حوادث راننده خسارت‌های جانی (مانند نقص عضو و فوت) وارد بر راننده مقصر را تحت پوشش قرار می‌دهد.

1-شرایطی که تحت پوشش بیمه حوادث راننده قرار می‌گیرند:

• خسارات وارده ناشی از آتش‌سوزی، انفجار، واژگون‌شدن، منحرف شدن، سقوط و در حالت کلی تمامی مواردی که در قرارداد بیمه از آن به عنوان شروط مشمول یاد شده باشد.

2- خطراتی که تحت پوشش بیمه حوادث راننده قرار نمی‌گیرند:

• خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی که انسان در رخداد آن نقشی ندارد مانند زلزله، سیل، طوفان، آتشفشان و صاعقه؛
• خسارت‌های ناشی از خطرات اجتماعی یعنی جنگ، شورش، اعتصاب و … . این خسارات نیز در صورتی تحت پوشش بیمه حوادث راننده قرار می‌گیرند که در بیمه‌نامه ذکر شده باشد؛
• خسارت‌های رخ داده به هنگام آزمایشات رانندگی و انواع ‌شرط‌بندی؛
• خسارات ناشی از اشعه‌های رادیواکتیویته و اشعه یون‌زا؛
• خسارات ناشی از حوادثی که به هنگام سوخت‌گیری بر سرنشینان خودرو وارد شده باشد؛

در حالت کلی شرکت بیمه‌گر در صورتی موظف به جبران خسارات وارده است که راننده گواهینامه مجاز رانندگی داشته باشد. مبالغ پرداختی تحت پوشش بیمه‌ای حوادث راننده، مطابق با جدول نقص عضو و از کار افتادگی است.

بيمه‌ مازاد مسئوليت‌ مدنيی برای خسارت‌های مالی

طبق ماده 8 قانون تصویب شده در سال 1395، بیمه شخص ثالث اجباری است؛ از آن‌جایی که حداقل مبلغ بیمه ذکر شده در این قانون معادل دیه یک مرد مسلمان در ماه‌های حرام است، تهیه پوشش بیمه مازاد لزومی ندارد. با این وجود فرد بیمه‌گذار می‌تواند برای جبران خسارت‌های مالی بیش از حداقل تعریف شده، بیمه تکمیلی نیز دریافت کند. در این شرایط بیمه‌گر بایستی در چهارچوب قوانین بیمه مرکزی، حق بیمه را دریافت کند.