در این مطلب قصد داریم تانک اصلی میدان نبرد دو کشور ایران و عراق را در 8 سال جنگ تحمیلی مورد بررسی قرار دهیم و به نقاط ضعف، قوت و برتری های آنان نسبت به یکدیگر اشاره کنیم.با Motoroil همراه باشید.
سوم خرداد سالروز حماسه جاودانی است که بعد از چندین عملیات بزرگ، بالاخره منجر به اسیر گرفتن 19 هزار سرباز عراقی و کشته شدن 16 هزار متجاوز بعثی و از همه مهم‌تر بازپس‌گیری گوشه‌ای از میهن عزیزمان و راندن رژیم بعث به پشت مرزهای بین‌المللی است.
هدف ما این است که رویارویی اندیشه‌های زرهی بلوک شرق و غرب در برابر یکدیگر را در جولانگاهی به نام خاورمیانه که یکی از بزرگترین صحنه‌های خونین آن عملیات بیت‌المقدس و آزاد سازی خرمشهر و شهر سوسنگرد، در سوم خرداد سال 1361 است را حلاجی کنیم.
تعداد و نوع تانک‌های شرکت کننده در جنگ
1735 عراده تعداد تانک ایران هستند که بسیاری از آنان توسط شاه مخلوع از ایالات متحده و کشور انگلستان در بین سالهای 1352 تا 1356 خریداری شدند.
تانک شرکت کننده در جنگ ایران و عراق اغلب برای هر دو کشور مشترک بودند و حتی غنیمت‌هایی که از جنگ به دست می‌آمد باعث شده بود رزمندگان دو کشور در بعضی مواقع در شناخت تانک‌های خودی اشتباه کنند.
تانک‌های معروف ایران در آن زمان چیفتن، M47 و M48 پاتون و تایپ 59 و 69 چینی بودند که در اوایل جنگ تحمیلی 80 عراده T62 روسی نیز به آنان اضافه شد.
شاکله ناوگان نیروی زمینی عراق نیز در زمان جنگ از تانک قدیمی T55 تشکیل شده بود که حدوداً 2 سال قبل از آغاز رسمی جنگ، صدام حسین محموله بزرگی از تانک‌های T62 را از شوروی سابق خریداری کرد.
شوروی در کنار حمایت های همه جانبه خود از عراق، در حدود 100 عراده تانک T72 که در آن زمان پرچمدار تانک های شوروی محسوب می‌شد هم در اختیار ارتش تا دندان مسلح عراق قرار داد.
تعداد تانک‌های ایران در زمان شروع جنگ 1735 عراده برآورد می‌شد که در حدود 800 عراده آن از نوع چیفتن ساخته بریتانیای کبیر بود و در انتهای جنگ بنا به آمار های رسمی تعداد تمامی تانک‌های ایران به کمتر از 900 دستگاه رسیده بود.
پیشنهاد سردبیر:معرفی خودروی نظامی Nimr محصول کشور امارات
تانک عراقی نیز تعداد آن‌ها قبل از جنگ به 2750 دستگاه می‌رسید که در خلال جنگ و حتی بعد از جنگ هم با وجود تلفات سنگین، تعداد تانک‌های رژیم بعث در حدود 4000 عراده برآورد می‌شد که صدام حسین همه این اعداد و ارقام را مدیون اتحادیه جماهیر شوروی بود.
نقاط قوت و ضعف غول‌های ایران و عراق
تانک که دولت ایران در زمان محمدرضا شاه از ایالات متحده خریداری کرده بود در زمان جنگ با کمبود قطعات یدکی مواجه بودند و از طرفی پاتون ها دیگر در برابر تانک‌های روز دنیا در آن زمان حرفی برای گفتن نداشتند و نیروی ارتش و سپاه نیز اغلب از پاتون ها به عنوان تانک اصلی میدان نبرد استفاده نمی‌کردند مگر در مواقع ضروری.
به طور کلی می‌توان گفت جور اصلی تانک‌های ایران در آوردگاه میدان نبرد را تانک‌های چیفتن کشیدند که البته با توجه به وزن بالا و مصرف سوخت غیراقتصادی به مشکل بزرگی برای رزمندگان تبدیل شده بودند.
تانک T62
ایران در اوایل جنگ 80 عراده T62 نیز از کشور لیبی به عنوان کمک دریافت کرد، 100 دستگاه دست دوم از سوریه و ۱۵۰ دستگاه چونماهو تولید کره شمالی بین سالهای ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۴ از این کشور خریداری نمود که با توجه به سامانه‌های دیداری و شنیداری بسیار قوی و هم چنین طراحی به روز و توپ اصلی قدرتمند، به یکی از ستون نیروی زمینی تبدیل شده بود.
همانطور که گفتیم ستون فقرات یگان زرهی عراق از تانک‌های T62 تشکیل شده بود و عراق به بهترین نحو ممکن از سوی شوروی با تأمین قطعات یدکی و اورهال سریع تانک‌های صدمه دیده خود توسط مهندسین و مشاوران روسی دوباره به جنگ باز می‌گشت.
یگان زرهی صدام حسین در زمان جنگ با مشکلی تحت عنوان عدم آموزش صحیح نیروهای خود دست و پنجه نرم می‌کرد. برای نمونه خدمه عراقی تانک T72 ساخت شوروی، در طول جنگ هرگز از سیستم دید در شب این تانک‌ها استفاده نکرده بودند؛ چرا که آن‌ها درک نمی‌کردند که تانک‌های آنان به چنین سامانه‌ای مجهز است.
در انتهای این قسمت نمی‌توان به تانک‌های ساخت چین نظیر Type 59 و Type 69 اشاره نکرد. تانک‌هایی که در ایران تعداد آن‌ها به کمتر از 400 عراده می‌رسید، در حالی که در عراق بیش از 1500 عراده در پایان جنگ موجود بودند.
تایپ 69 در واقع نمونه بهینه سازی شده تایپ 59 است که در سال 1958 توسط مهندسین کشور چین ساخته و پرداخته شده است. از نقاط ضعف این تانک ها نیز می‌توان به عدم برد کافی و مقاومت زره پایین اشاره کرد، در حالی که توپ اصلی آن کمترین میزان خطا را در بین تانک های موجود در جنگ داشت.
نبرد تن به تن
تانک انگلیسی چیفتن نمایش بسیار قابل قبولی در برابر تانک‌های T55 و T54 عراقی داشتند و به خوبی از پس آن‌ها بر می‌آمدند؛ اما در برابر تانک های جدیدتر روسی یعنی T62 و T72 حرفی برای گفتن نداشتند و همین امر باعث شد تا بیش از 310 عراده از تانک‌های چیفتن به عنوان غنیمت به دست عراقی‌ها بی افتد.
تانک T72 عراقی با آن که تعدادشان کمتر از 80 عراده بود به خوبی از پس تانک های ایرانی بر می‌آمدند و ارتش عراق در هر نقطه از جنگ که به مشکل بر می‌خورد ناوگانی از T72 را به آن منطقه فرا می‌خواند.
پیشرانه لیلاند L60 تانک های چیفتن بسیار نامطمئن بود و در مواقع خرابی به علت کمبود قطعات، اکثراً مجبور به توقف در ایستگاه‌های اورهال می‌شدند.
بیت المقدس بزرگترین عملیات رزمندگان
عملیات‌هایی چون دزفول و بیت المقدس یکی از بزرگترین رویارویی‌های اندیشه‌های زرهی شرق و غرب در خاورمیانه بود، به طوری که نقل است در غرب دزفول و در هنگام هجوم 500 عراده تانک عراقی به سمت اندیمشک و شوش، تنها سه رزمنده از جان گذشته ایرانی با بالگردهای جنگی در برابر آنان مقاومت کرده و بسیار از آنان را نابود کردند.
در این بین نباید رشادت‌های لشکر 92 زرهی اهواز و شخص سروان سعید ابراهیمی را فراموش کرد. ایشان پس از سروان بازنشسته جناب مختار کوشکی که 71 تانک عراقی را منهدم ساخته اند، رکورددار بیشترین شلیک موفق به سوی تانک‌های رژیم بعث را در اختیار دارند که این رکورد افسانه‌ای در آیینه‌ای از جنس خرمشهر به وقوع پیوسته است.
